– Zielkowice

Wieś położona jest na starym szlaku z Łowicza do Rawy [Mazowieckiej]. Pierwszy raz została wymieniona w 1359 r. w dokumencie Siemowita III, potwierdzającym dobra arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Następne wzmianki o Zielkowicach „Zelkovycze” pochodzą z 1404 r. Dziesięciny z wioski zostały przeznaczone na uposażenie plebana parafii św. Ducha w Łowiczu. Miano wsi pochodzi od nazwy osobowej „Żelek”, „Zielek”. Obowiązkiem mieszkańców było utrzymywanie w należytym stanie mostów i grobli łowickich, zapewne położonych na rozlewiskach rzeczki Zielkówki. Zmiana powinności nastąpiła w 1579 r. w związku z przekazaniem Zielkowic na uposażenie miasta Łowicza. Wszystkie dochody z wioski miały być przeznaczane na naprawę bram, dróg i mostów prowadzących do grodu, a także naprawę ulic miejskich. Prymas zezwolił też na zbudowanie cegielni w Zielkowicach, ale zapewne nie doszło do jej wzniesienia, gdyż 1584 r. stawiano bramę miejską z drewna. Był to bardzo trudny okres dla Zielkowic „za rządów miejskich więcej brano miesięcznie, niż poprzednio rocznie”. Z czasem Zielkowice bezprawnie stały się prywatną własnością burmistrza, a miasto nie miało z wsi żadnego pożytku. O tej niesprawiedliwości świadczą również supliki składane do arcybiskupów. Pod koniec XVII w. Zielkowice były kompletnie zrujnowane. Dopiero okres zaborów i wprowadzenie opłaty rocznego czynszu pozwoliło na odrodzenie się wsi z „wyzysku miasta i jego najwyższych urzędników”. Wraz z budową „dogi żelaznej” na gruntach wsi została urządzona stacja kolejowa Zielkowice, obecnie Łowicz Przedmieście. Na początku XX w. w Zielkowicach zamieszkiwała liczna wspólnota wyznawców mariawityzmu, której cmentarz zachował się opodal wsi.

Ludność Zielkowic liczy obecnie 901 mieszkańców.

Zielkowice w 1579 r.

9-no ta wieś Zielkowice jest między wsiami Mysłakowem, Łupią [Arkadia], Bobrownikami, Płaczowem [Placencja] i miastem Łowiczem. Granic nie ma tylko drożyska.

10-mo Role w tej wsi są piaszczyste ku Mysłakowu i Bobrownikom, ku Płaczowu zaś i Borowinom [Urbańszczyzna] są lepsze, lecz po części sapowate i rudawe. Zawierają w sobie staj [1/8 mili ok. 1066 m] sześć ku Mysłakowu, ku Borowinom zaś są w staj cztery.

11-mo ta wieś Zielkowice ma łąki potrzebne między rolami, osobliwie ku Łowiczowi, ku Płaczowu i Bobrownikom.

13-tio Pastwiska wspólne ma potrzebne, dobre i obszerne.

18-vo Ta wieś Zielkowice ma ogrody potrzebne i rzeczkę czyli strumień od wsi Stachlewa płynący.

Rewizja dóbr wsi Zielkowice z 11 września 1579 r.

Jak w Zielkowicach cara witano

Na początku XX w. stacja kolejowa Łowicz Przedmieście nosiła nazwę Zielkowice. Był to niewielki dworzec oddany do użytku dla nowo wytyczonej drogi kolejowej. W dniu 9 listopada 1904 r. przybył na stację car Mikołaj II… „w towarzystwie generałów i świty, celem dokonania przeglądu wojska, wyruszającego na Daleki Wschód. Młodzież szkolną zaprowadzono pod przymusem na plac przed stacją Zielkowice, gdzie zebrało się 8 pułków dwóch brygad strzelców, 2 dywizjony artylerii strzelców i lotny pułk artylerii strzelców, pod dowództwem gen. Pietrowa. Po czterech godzinach czekania przybył wreszcie pociąg carski. Orkiestry zagrały marsz powitalny i hymn „Boże caria chrani” (…) Wreszcie zjawił się przed młodzieżą Mikołaj II. Inspektor z kilkunastoma uczniami Rosjanami krzyknął „ura”, a reszta… zachowała grobowe milczenie”.

J. Wegner, Walka o szkołę polską w Łowiczu, Łowicz 1938.

Back to top